Васіль Быкаў: такі вядомы і… неразгаданы. Расказваем пра жыццё і творчасць пісьменніка

Ён нарадзіўся на Віцебшчыне, плённа працаваў у Мінску. З няпоўных 80 гадоў, што былі яму наканаваны лёсам, амаль трэць жыцця прайшло ў Гродна, у рэдакцыі газеты “Гродзенская праўда”. Ён, былы франтавік, малады сціплы хлопец, пераступіў рэдакцыйны парог у 1947. А развітваўся з калектывам у пачатку 70-х ужо як вядомы ў Беларусі пісьменнік, у самым росквіце творчых сіл.



Яго творы друкаваліся мільённымі тыражамі не толькі ў былым СССР, але і ў замежжы. Вядома, што яго аповесці перакладзены на 23 мовы свету. Па яго творах знята каля трох дзясяткаў кінастужак. Іх і сёння нельга глядзець без болю і слёз.

Ён і сам прайшоў праз усе жахі вайны. Двойчы развітваўся з уласным жыццём. У самым пвчатку вайны яго, 17-гадовага, палічылі нямецкім шпіёнам, і ўжо павялі на расстрэл. Салдат, які павінен быў выконваць загад камандзіра, пашкадаваў хударлявага хлопца і сказаў: ”Ты ўцякай, а я буду страляць у паветра”. Так ён выратаваў жыццё будучаму пісьменніку. У пачатку 44-га цяжка паранены лейтэнант Быкаў апынуўся ў шпіталі. А яго прозвішча памылкова было занесена ў спіс загінуўшых і пахаваных у брацкай магіле. Бацькі атрымалі пахаронку на сына. А ён цудам выжыў, каб яшчэ доўгія гады расказваць нашчадкам нявыдуманыя ваенныя гісторыі. 

У 1949 годзе супрацоўніка “Гродзенскай праўды” Васіля Быкава разам з іншымі былымі франтавікамі  прызвалі на ваенную службу. На суровых Курылах, пад выццё ветру і шум Ціхага акіяна ў свой вольны час Васіль Быкаў пачаў пісаць апавяданні пра вайну  на беларускай мове.

Супрацоўнікі газеты расказвалі, што, вярнуўшыся ў Гродна, пакуль сям'я шукала сталае жыллё, Васіль пакінуў свой цяжкі чорны чамадан пад дзіцячым ложкам у сям'і калегі. Дзеці часам заглядалі туды і здзіўляліся: у чамадане ляжалі толькі спісаныя сшыткі. Многа сшыткаў. Мабыць, гэта і былі рукапісы “Жураўлінага крыку” і “Трэцяй ракеты”. Пасля ўбачылі свет знакамітыя “Альпійская балада”,”Абеліск”, “Сотнікаў”, “Дажыць да світання”, “Воўчая зграя”, “Пайсці і не вярнуцца”, “Знак бяды”. Яго творчасцю захапляліся, аб яго творах спрачаліся, але яго геніяльнасць засталася неаспрэчнай.

Прайшлі гады. Няма ўжо Васіля Быкава. Але ў музеі рэдакцыі нашай газеты сабрана і захоўваецца шмат экспанатаў, што нагадваюць пра народнага пісьменніка БССР, Героя Сацыялістычнай Працы, лаўрэата шматлікіх Дзяржаўных прэмій Васіля Быкава. У музеі рэдакцыі ёсць кнігі, выдадзеныя шэсць дзесяцігоддзяў таму з яго аўтографамі калегам, яго пісьмы, здымкі розных перыядаў. Ляжыць аўтаручка з “залатым” пяром і рэшткамі чарніла на ім. Гэтым пяром ён пісаў у 70-х свае творы і аўтографы чытачам. У музейнай экспазіцыі рэдакцыі – рэжысёрская распрацоўка кінафільма “Абеліск”, выдадзеная ў Сафіі “Трэцяя ракета”, буклет прэзентацыі твораў Быкава ў Парыжы.

Мы памятаем, што менавіта ў нашай рэдакцыі рабіў свае першыя творчыя крокі вядомы на ўвесь свет пісьменнік. І вельмі ганарымся гэтым! 

Оперативные и актуальные новости Гродно и области в нашем Telegram-канале. Подписывайтесь по ссылке!