Праект "Бацькаўшчына". Аўгустоўскі канал, Мірскі замак, Каложа - гістарычная спадчына Гродзеншчыны на старадаўніх паштоўках

18:57 22 февраля 2022

У Год гістарычнай памяці ў Беларусі стартаваў сумесны гісторыка-культурны праект “Бацькаўшчына” .

Гродзеншчына – непаўторны куток беларускай зямлі з багатай гісторыяй. Кожны горад, кожная вёсачка тут дыхае таемнай спадчынай мінулага, якую нашы сучаснікі могуць вывучаць і даследаваць не толькі па папяровых гістарычных звестках, але і па фотаздымках.

У Год гістарычнай памяці ў Беларусі стартаваў сумесны гісторыка-культурны праект “Бацькаўшчына” Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь і лаўрэата прэміі Прэзідэнта “За духоўнае адраджэнне” Уладзіміра Ліхадзедава. Пачатак праекту надало выданне аднайменнага календара, у якім прадстаўлены старадаўнія паштоўкі і фотаздымкі канца XIX – пачатку XX стагоддзяў з асабістай калекцыі аўтара.

“Гродзенская праўда” падтрымала праект і, пачынаючы з гэтага нумара газеты, адкрывае цыкл фотапублікацый, прысвечаных гістарычнай спадчыне гарадоў, гарадскіх пасёлкаў і вёсак Гродзеншчыны.

Дарэчы, калекцыя Уладзіміра Ліхадзедава налічвае каля 50 тысяч экзэмпляраў. Многія ўнікальныя паштоўкі і фотаздымкі ўвайшлі ў кнігі-фотаальбомы аўтара, сярод якіх ёсць выданні, прысвечаныя гісторыі Гродна, Навагрудка, Ліды, Свіслачы, Слоніма, Смаргоні, Ашмян. У гэтым годзе плануецца, што пры падтрымцы Гродзенскага аблвыканкама ўбачаць свет яшчэ тры фотаальбомы пра Ваўкавыскі, Іўеўскі і Карэлічскі раёны.

Праект, безумоўна, унікальны і ставіць вельмі важную і актуальную задачу – вывучэнне, захаванне і папулярызацыю гістарычнай спадчыны беларускага народа. Акрамя таго, ён будзе складаць аснову XXIX Мінскай міжнароднай кніжнай выставы-ярмаркі, якая пройдзе 23-27 сакавіка.

Стары замак

Стары замак у Гродне з'яўляецца ўнікальным помнікам архітэктуры і археалогіі, адзіным захаваным каралеўскім замкам на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Сёння архітэктурная жамчужына перажывае змены: маштабная рэканструкцыя пачалася ў 2017 годзе і ажыццяўляецца ў некалькі этапаў. Будаўнічыя работы першай чаргі завершаны. Яна ўключала будаўніцтва мернай хаты, камяніцы, узвядзенне ўязной і сярэдняй веж з боку Нёмана, аднаўленне прыгоннай сцяны з галерэямі, пракладку неабходных камунікацый. Летась былая рэзідэнцыя караля Стэфана Баторыя, прадстаўляючыся ў абноўленым абліччы, расчыніла свае дзверы для першых наведвальнікаў.

Мірскі замак

Мірскі замак з'яўляецца выдатным прыкладам абарончага дойлідства XVI-XVII стагоддзяў. Спалучэнне готыкі, барока і рэнесансу зрабіла яго ўнікальным збудаваннем у Еўропе. Каб захаваць архітэктурную жамчужыну, за кошт сродкаў рэспубліканскага бюджэту тут пачаліся рэстаўрацыйныя работы. У 2010 годзе пасля іх завяршэння адбылося ўрачыстае адкрыццё замкавага комплексу "Мір". Акрамя непасрэдна непрыступнай цытадэлі ён уключае царкву-пахавальню князёў Святаполк-Мірскіх, англійскі пейзажны парк з сажалкай, земляныя валы з бастыёнамі і шэраг іншых аб'ектаў. Унікальны помнік нацыянальнай культуры Беларусі ўключаны ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЭСКА.

Аўгустоўскі канал

Аўгустоўскі канал – выбітнае гідратэхнічнае збудаванне XIX стагоддзя, адзін з найбуйнейшых каналаў Еўропы, уключаны ў папярэдні спіс Сусветнай спадчыны ЮНЭСКА. Штучны водны шлях, які злучыў басейны Віслы і Нёмана, мае агульную даўжыню на тэрыторыі Польшчы і Беларусі каля 102 км. У 2004–2006 гадах беларускі ўчастак канала (22 км) цалкам адрэстаўравалі: ачысцілі рэчышча, аднавілі старадаўнія гідратэхнічныя збудаванні. Тут дзейнічаюць 5 шлюзаў-рэгулятараў, 2 плаціны і 4 суднаходных шлюза: Нямнова, Дамброўка, Валкушак і Кужынец. Сёння канал мае велізарнае значэнне як аб'екта турызму.

Каложа

Свята-Барыса-Глебская Каложская царква – унікальны ўзор старажытнага праваслаўнага дойлідства, збудаваны майстрамі гродзенскай архітэктурнай школы, які ўключаны ў папярэдні спіс аб'ектаў Сусветнай спадчыны ЮНЭСКА. Царква на стромкім беразе Нёмана была ўзведзена ў XII стагоддзі. У сярэдзіне ХІХ стагоддзя яна моцна пацярпела ад апоўзня, страціўшы Паўднёвую каменную сцяну, якая ў выніку была заменена на драўляную. Храм працягваў жыць, нягледзячы на мноства іншых выпрабаванняў, у тым ліку прыродных. У апошнія гады дзякуючы падтрымцы дзяржавы былі праведзены маштабныя работы па яго абнаўленні, у тым ліку капітальны рамонт драўлянай сцяны. Сёння Каложская царква – візітная картка горада, адзін з самых наведвальных аб'ектаў. Пры гэтым Каложа хоць і гістарычны аб'ект, але не музей, а дзеючы храм, дзе праходзяць службы.