Ганчар Сяргей Нагаеў нарадзіўся ў Расіі, а духоўна ўзрастае і развівае свой талент на Смаргоншчыне
У Смаргонь Нагаевы прыехалі ў 1978 годзе.
Крэўская гліна і тыбецкія ламы
Сяргей перахоплівае мой позірк, накіраваны на дом, – і адразу адказвае на пытанне, якое я толькі збіралася задаць. “Люблю такую архітэктуру, якая ўпісваецца ў прыроду і не псуе яе. Гэты дом атынкаваны, аздоблены старадаўняй цэглай ручной работы, швы няроўныя. Кераміка тэкстурная. Няма бляску. Хачу яшчэ дах чарапіцай накрыць… Лічу, што архітэктура павінна быць часткай прыроды”, - зазначае мой суразмоўца і пачынае цытаваць паэта-земляка Сяргея Ясеніна: “Как в смирительную рубашку, Мы природу берем в бетон”. Вельмі сумна, калі так адбываецца”.
У двары прыцягвае ўвагу нязвыклы элемент дызайну – курган. Аказалася, гэта запас гліны, прывезенай з-пад Крэва.
Прычым як фізічна, так і псіхалагічна. Апошнім часам папулярнасць набывае такі метад арт-псіхалогіі, як глінатэрапія – мяккая і глыбокая работа над сабой, у выніку якой (вымешваючы “цеста”), чалавек вучыцца прымаць інтуітыўныя рашэнні на ўзроўні адчуванняў і пачуццяў.
Не згараць, а загартуюцца
Для Сяргея гліна амаль жывая істота, адухоўленая ўсімі зямнымі стыхіямі. Каб яе тэхналагічныя параметры палепшыліся, каб гліна “ажыла”, яна павінна вылежыцца на вуліцы хаця б пяць гадоў і прайсці ўсе “стадыі” выпрабавання – перамерзнуць, абветрыцца, патрэскацца, вымыцца дажджом.
Версія пра “жывую” гліну ўзнікла не на пустым месцы. Памятаеце, згодна з біблейскім пісаннем: Бог стварыў чалавека менавіта з кавалка гліны…
Бяру і я кавалак “цеста”, пачынаю ціскаць, качаць, ляпіць… Матэрыял цёплы, падатлівы, паслухмяны. Здаецца, вось-вось вылепленая рэч ажыве. Каб “жывыя” гаршкі не ўцяклі ад майстра – у агонь іх, у печ. Не згараць, а загартуюцца, стануць больш трывалыя за метал. Пасля пэўных тэхналогій апрацоўкі кераміка – нават мацнейшая за жалеза. Дарэчы, так гартуецца і чалавечы дух – праз выпрабаванні.
Сяргей не пакрывае посуд глазурай, а выкарыстоўвае малачэнне (або малочны абпал) - старажытны спосаб апрацоўкі керамікі. Пасля такога абпалу выраб набывае прыгожы карычневы колер розных адценняў. Для малочнага абпалу бярэцца выраб, які прайшоў першапачатковы абпал (пабываў у печы амаль пры 1000 градусаў), прамочваецца ў натуральнае тлустае кароўе малако. Потым яшчэ раз абпальваецца пры тэмпературы 270-350 градусаў (пры тэмпературы звыш 400 градусаў – малако выгарае, працэс патрабуе вялікай увагі). У выніку – змяняецца не толькі знешні выгляд: поры вырабу ўбіраюць у сябе малако, у такім посудзе прадукты могуць доўга захоўвацца, не кіснуць.
Але і гэта яшчэ не ўсё. Наступны этап – вашчэнне. Калі яшчэ цёплую кераміку пакрываюць “кактэйлем” з пчалінага воску і алею, пасля чаго порыстая па сваёй прыродзе гліна становіцца воданепранікальнай.
“Тэракотавыя” – так па-сучаснаму называюцца вырабы з чырвонай гліны. Яны маюць вельмі прыемную, далікатную структуру. Ежа ў іх не прыгарае, захоўвае шмат пекціна, якім жывіцца клетка чалавека. І што немалаважна: экапосуд нясе памяць пакаленняў.
Сяргей прапаноўвае патрымаць у руках “імператарскія” кубачкі, якія ледзь не прасвечваюцца на сонцы. Майстар сцвярджае, што на ганчарным крузе з крэўскай гліны ён вырабляе кубкі яшчэ больш тонкія, далікатныя, чым ламаносаўскі фарфор (з Імператарскага фарфоравага завода, які быў заснаваны ў сярэдзіне ХVIII стагоддзя).
Дзіця – гліна, маці – ганчар (узбекская народная прыказка)
Сяргей вельмі трапятліва ставіцца да сваёй справы, сваё прызванне называе “божым промыслам”. Ганчарства – гэта не толькі зляпіць і абпаліць, але і касмалогія разумення жыцця. “У ганчарнай справе можна прасачыць шлях чалавека на зямлі. Гліняныя вырабы праходзяць усе этапы “выхавання” і “сталення”. Ствараючы рэч, на ўсіх этапах можна ўбачыць, як “выхоўваецца” кусок гліны, а ў выніку – вызначаецца яго прыналежнасць: у адным – захоўваць напоі, у другім – тушыць ежу… Сваё прызначэнне мае і кожны чалавек. Як я раблю гаршкі на ганчарным крузе, так праяўляеце касмалогія Сусвету”, - думку ганчара складана зразумець адразу.
Але Сяргей дае тлумачэнні – і ўсё становіцца на свае месцы: “Кожны чалавек нараджаецца “крывым”. Пакуль ён малы¸ бегае, крыўляецца. Нельга сказаць, што з гадамі чалавек перастае гэтым займацца, але ўсё ж ён мяняецца…
Калі кусочак гліны я буду шкадаваць, з яго нічога не атрымаецца. Калі бацькі дзяцей шкадуюць, з імі нічога не будзе. Кусок гліны трэба ляпіць, лю-БІЦЬ (каб у кожнай “людзіне” нарадзіўся чалавек). Чалавек - гэта свет, які жыве ў целе, гэта маральныя ўчынкі. Асоба – той, хто бачыць свае недахопы, змагаецца з імі, перамагае сябе”.
Сярод керамічных вырабаў Святлянскага кераміста я выдзеліла глінянага мужычка Ямелю. Прыкладна так я ўяўляла героя вядомай казкі. Для майстра гэты персанаж – зусім не гультай, а сімвал удумлівасці, спакою, разважлівасці. Мітусня – прыкмета людзей павярхоўных. А каб стварыць вартасную рэч, патрэбны моцныя рукі і спакойная галава.
Оперативные и актуальные новости Гродно и области в нашем Telegram-канале. Подписывайтесь по ссылке!
